Historia kościoła św. Mateusza Apostoła i Ewangelisty i św. Wawrzyńca Męczennika w Pabianicach
W roku 1082 Judyta, żona Władysława Hermana, ofiarowuje kapitule krakowskiej Chropy zwane państwem pabiańskim, czyli Pabianicami. Erekcja parafii pabianickiej pod wezwaniem św. Mateusza odbywa się w 1398 roku. Niestety, w wielkim pożarze miasta w 1531 roku płonie doszczętnie pierwsza świątynia, która gościła dwukrotnie króla Władysława Jagiełłę (1432 r. i 1441 r.) oraz Kazimierza Jagiellończyka (1463 r).
5 kwietnia 1583 roku kanonik Paweł Dębski zawiera kontrakt z Ambrożym Włochem z Płocka o wybudowanie nowego kościoła. Jeszcze w tym samym roku Paweł Dębski kładzie kamień węgielny. Kościół pod wezwaniem świętego Mateusza zostaje wzniesiony w latach 1538-1588 na wzór kościoła płockiego, według planu Ambrożego Włocha. Jest to budowla trójnawowa w kształcie krzyża, unikat w sztuce sakralnej, budowana jednocześnie w trzech stylach: gotyckim, romańskim i renesansowym.
Na północnej ścianie zewnętrznej znajduje się zamurowany portal z 1585 roku z nazwiskiem jednego z murarzy krakowskich.
15 listopada 1588 roku odbywa się konsekracja kościoła przez biskupa Pawła Dębskiego, sufragana krakowskiego. W 1613 r. zostaje wykonany artystyczny nagrobek Anny Żułowskiej – z czerwonego marmuru, znajdujący się obecnie po prawej stronie nawy poprzecznej.
W wieku XVII ksiądz Strzesz kupuje dla świątyni organy. 7 października 1697 r. bp Wierzbowski, sufragan poznański, konsekruje ołtarze świętego Józefa, Aniołów Stróżów oraz dwa obecnie już nieistniejące – Najświętszej Trójcy i Niepokalanego Poczęcia.
Trzy pozostałe ołtarze – Matki Bożej, św. Anny i św. Antoniego – zostają wzniesione wcześniej.
Obecny ołtarz główny powstaje w drugiej połowie XVII wieku. 26 października 1698 r. wzniesiona zostaje nowa ambona.
W latach 1721-1735 kapituła restauruje kościół pabianicki. W roku 1760 ma miejsce wielki pożar miasta, w którym płonie także kościół. Świątynia zostaje odbudowana, a na miejsce spalonych dzwonów powstają dwa nowe, które otrzymują imiona: Stanisław i Mateusz.
W 1776 r. malarz Jabłoński maluje obraz do ołtarza Trójcy Przenajświętszej. W wieku XVIII ulegają także zmianom wejścia i przedsionki kościoła. Częściowo zabudowane zostają okna – z wyjątkiem tych, które znajdują się w prezbiterium.
16 sierpnia 1823 r. miasto dotyka jeszcze jedna klęska pożaru, której ulega także kościół. Pali się dach i wnętrze, razem z dzwonami. Po pożarze wieża zostaje nakryta kopułą baniastą. Zniesiona zostaje belka, tak zwana tęcza, a krzyż z figurą Chrystusa pojawia się w głównym przedsionku.
Od 1861 r. na wieży jest nowy zegar. 4 lata później wieże zyskują hełm piramidalno-gotycki z banią i krzyżem.
W latach 1865-1876 za księdza Schulza zostaje przeprowadzona renowacja kościoła. Pełnej jednak renowacji dokuje ksiądz Lewandowicz w latach 1932-1934.
W czasie okupacji zostają zrabowane dzwony. Nowe będą konsekrowane dopiero 21 września 1958 r. przez biskupa Fondalińskiego.
15 sierpnia 1964 r. bp Bohdan Bejze święci odnowione stacje Męki Pańskiej, a 25 września 1966 r. – ołtarz Serca Jezusowego, wykonany według projektu prof. Bandury.
W 1967 r. poświęcone zostają nowe witraże. W 1971 r. bp Bejze konsekruje nowy dzwon pw. św. Maksymiliana.
W latach 1972-1977 Żabscy z Białegostoku wykonują serię gobelinów, które rozwieszone zostają w roku 1977.
3 października 1976 r. bp Rozwadowski z udziałem biskupów Kulika i Bejzego – w asyście księży, byłych więźniów obozów koncentracyjnych – święci dwie tablice pamiątkowe znajdujące się w dużym przedsionku, wykonane ku czci św. Maksymiliana i ku upamiętnieniu męczeńskiej śmierci dwóch księży: Lewandowicza i Krupczyńskiego.
25 września 1977 roku poświęcone zostają nowe ławki i konfesjonały, a także nowo umeblowana zakrystia, według projektu prof. Bandury. Rok później – kaplica pogrzebowa. W 1978 roku trwa także porządkowanie prezbiterium i kładzenie stopni marmurowych. W 1979 r. w obu zakrystiach pojawiają się cztery witraże figuralne.
Główny portal zostaje poświęcony przez biskupa Władysława Ziółka w roku 1986.
